جست و جو

فلسفه 2 (لذات فلسفه)

بنام خدا

نظرداشت فوائد فلسفه از نکاتی است که هم به موافقین آن دانش در پایبندی بدان و هم به مخالفین در مخالفت عالمانه با آن کمک شایانی می کند. حاجت سایر علوم به فلسفه و تامین نیازهای آنها توسط این علم و ... برخی از کارکردهای این مهم تلقی می گردد...

برخی از فوائد فلسفه را می توان در موارد زیر چنین خلاصه نمود:

1ـ روش اثبات مسائل آن، روشی عقلانی است بر خلاف علوم تجربي و علوم نقلي. اما از آنجا که اين روش در بعضي از علوم ديگر مانند رياضيات و ... نيز به كار گرفته مي‏ شود بنابراين نمي‏ توان آن‌را ویژگی اختصاصی دانش فلسفه دانست.

2 ـ دانش فلسفه تنها علمی است که به اثبات مبادي تصديقي کلی همه علوم دیگر متعهد می گردد و همین يكي از وجوه نياز ساير علوم به فلسفه مي ‏باشد. منظور از مبادى تصدیقی، مبادی و مسائلى است که تصدیق به مسائل یک علم متوقف بر آنها است؛ به دیگر سخن؛ دست کم اثبات برخی مسائل و پیش دانسته هایی که در علوم دیگر ( فیزیک یا زیست شناسی یا پزشکی و...) به صورت مسلم پذیرفته شده است، در فلسفه به عنوان مساله ای غیرمسلم، به بررسی آنها پرداخته می شود و اساسا کلی ترین مبادی علوم در این مجال به اثبات می رسد. احکام وجودات، ملاک حقیقی بودن یک موجود و راه شناسایی آن از موهومات، رابطه میان وجودات و حتی بررسی ارتباط نفس و بدن در انسان، کیفیت آفرینش جهان، قاعده علیت و فروعات آن و ... که نتایج آن به طور مستقیم در سایر علوم تاثیر می گذارد، در فلسفه ثابت می شود. بر همین اساس است که این دانش به عنوان «مادر علوم» ناميده مي‏ شود. اگر خواسته باشیم این وجه را به صورت دقیق تری توضیح دهیم، باید چنین بگوییم که:

كمكهاي بنيادي فلسفه به علوم ديگر، در تبيين مبادي تصديقي آنها، يعني اثبات موضوعات غير بديهي و اثبات كلي ‏ترين اصول مسلمه آنها، تعریف مي ‏شود. به این صورت که:

الف) اثبات موضوع علم. محور مسائل هر علمي را موضوع جامع بين مسائل آن علم، تشكيل مي‏ دهد، و هنگامي كه وجود چنين موضوعي بديهي نباشد احتياج به اثبات خواهد داشت. و اثبات آن در قلمرو مسائل همان علم نيست زيرا مسائل هر علم، منحصر در قضايايي است كه نمايانگر احوال و عوارض موضوع است نه وجود آن. به عنوان نمونه علم فیزیک که از موضوعی بنام جسم سخن می گوید، اصل وجود جسم را مسلم انگاشته و هرگز از اصالت این موضوع و حقیقی و غیر حقیقی بودنش صحبت نمی کند. درحالیکه در فلسفه ، حقیقت جسم و خواص آن و معیار بازشناسی آن از سایر مورد مطالعه قرار می گیرد.

ب) اثبات اصول موضوعه. چنانكه اشاره شد كلّي‏ ترين اصول مورد نياز همه‌ي علوم حقيقي، در فلسفه‌ي مورد بحث واقع مي ‏شود و مهم ترين آنها اصل علّيت و قوانين فرعي آن است. قوانين فرعي علّيّت مانند اين قانون كه: هر معلولي علّت مناسب و ويژه‏اي دارد، و مثلاً غرش شيري در جنگلهاي آفريقا موجب ابتلاء يك نفر در آسيا به مرض سرطان نمي ‏شود، و نغمه سرايي بلبلي در اروپا هم موجب بهبودي او نخواهد شد، و نيز اين قانون كه: هر جا علت تامه‏ اي تحقّق يافت معلول آن هم بالضروره به وجود خواهد آمد، و تا سبب تام تحقق نيابد هرگز مسبّب آن هم موجود نخواهد شد، تبيين اين قوانين هم شأن هيچ علمي بغير از فلسفه نيست.

3 ـ در فلسفه، معيار شناسایی امور حقيقي از امور وهمي و اعتباري به دست مي‏ آيد و از اين روي گاهي هدف اصلي فلسفه، شناختن امور حقيقي و تمييز آنها از وهميات و اعتباريات، شمرده شده است.

4- فلسفه حتی در مواردی به عرفان هم کمک می کند؛ چراکه:

اولا عرفان واقعي تنها از راه بندگي خدا و اطاعت از دستورات او حاصل مي ‏شود و بندگي خدا بدون شناخت او امكان ندارد شناختي كه در ابتدا نيازمند به اصول فکری و فلسفي است.

ثانیا تشخيص مكاشفات صحيح عرفاني با عرضه داشتن آنها بر موازين عقل و شرع، انجام مي‏ گيرد و با يك يا چند واسطه به اصول فلسفي، منتهي مي‏ شود.

ثالثا چون شهود عرفاني يك ادراك باطني و كاملاً شخصي است تفسير ذهني آن به وسيله‌ي مفاهيم و انتقال دادن آن به ديگران با الفاظ و اصطلاحات، انجام مي‏ گيرد و با توجه به اينكه بسياري از حقايق عرفاني فراتر از سطح فهم عادي است بايد مفاهيم دقيق و اصطلاحات مناسبي به كار گرفته شود كه موجب سوء تفاهم و بدآموزي نشود (چنانكه متأسّفانه در مواردي رخ میدهد) و تعيين مفاهيم دقيق، محتاج ذهن ورزيده‏ اي است كه جز با ممارست در مسائل فلسفي، حاصل نمي‏ شود.

زمان انتشار:

ساعت:

نویسنده: